De week van Bert: zachte heelmeesters en stinkende wonden

Schaarbeek bij Valavond

Het is zonnig in Brussel en niemand, behalve de internationale pers, lijkt echt onder de indruk van de sterke woorden van President Trump aan Kim Jong-Un. Of beter, ik was niet onder de indruk. De dag start dan ook ontspannen met een glaasje champagne en de belofte van een heerlijke maaltijd brengt het gesprek op gang. Het kon op restaurant, maar de kwaliteit en de prijs zijn er niet naar. Dan maar thuis. Al meer dan 25 jaar dreigt de communistische dictatuur met het vernietigen van hun aardsvijand. Is er dan eens een president die durft te antwoorden, zij het wat off-script, dan wordt hij met alle zonden van Israel beladen.

Ik overhandig het verjaarscadeau. De zon breekt door de wolken en met een lekkere groentesoep wordt de dag goed ingezet. Er is consensus, beide leiders hebben elkaar gevonden. De sterke woorden van Trump geven Kim Jong-Un de kans om zijn positie thuis te versterken. Ook voor de achterban van Trump kunnen harde woorden steeds op sympathie rekenen. Oorlog voor Trump zou zelfs een opsteker kunnen zijn. Een witte wijn uit de Rias Baixas streek zorgt voor een fruitige en frisse toets. De mosselen worden geserveerd. Met een oud-voetballer aan tafel en een Barça-fan als jarige, valt snel een taboe. De discussie is hevig.

Neymar is amper 25 jaar oud en verdiende in 2016 bij Barcelona zo’n 38 miljoen euro. Hiermee verdiende hij 4.760 keer meer dan de gemiddelde werknemer in Brazilië, of zo’n 1.450 keer meer dan het gemiddelde salaris in Spanje. Een benadering natuurlijk, want je moet nog rekening houden met belastingen. Maar ook daar had de sterspeler een oplossing voor. Of zo dacht hij toch, want in 2016 werd de ster veroordeeld tot het betalen van 45 miljoen EUR aan de Braziliaanse fiscus voor belastingontduiking. Maar, alles kan beter. Lionel Messi speelt, met z’n 30 jaar, de bal rond bij Barça voor zo’n 65 miljoen euro per jaar. De entourage van Neymar rook een kans. Meer dan een boete, werd Messi in 2016 veroordeeld tot 21 maanden cel.

Het dessert volgt. Turrón voor mij, taart in overvloed en een goede tas koffie om de sobremesa te starten. De overtuigingskracht van de hoofdspelers kan amper het niveau lagere school aan wanneer Neymar op een persconferentie aangeeft dat hij niet voor het geld de overstap naar PSG maakt. Dan maar de daad bij het woord voegen. En hij niet alleen. Ik zie graag alle voetballers naar hun werk gaan zoals vele van hun fans, die voor “de passie” iedere dag gaan werken aan niet meer dan een minimumloon, zich verplaatsen in een Skoda op afbetaling, eerlijk hun belastingen betalen en iedere maand rekenen om naast de huur en proviant ook nog iets te kunnen sparen. Vergeet Fair Play.

De vraag is niet of iemand zo veel kan of mag verdienen. De vraag is of de toegevoegde waarde die Neymar bijbrengt aan de samenleving wel de 54 miljoen euro jaarlijks zal overstijgen. Ik betwijfel het. En wat met al die rondfladderende managers, vertegenwoordigers en agenten? Zo zal Pini Zahavi, zonder veel lichamelijke arbeid, zo’n 30 à 35 miljoen meepikken in commissies. Dat brengt de totale waarde van de transfer tot boven 600 miljoen euro. Bovendien werd tijdens de persconferentie door de voorzitter van PSG benadrukt dat Neymar maar het topje van de ijsberg zal zijn. Dat belooft.

Ondertussen gaan de t-shirts van Neymar vlotjes de deur uit. De eerste dag werden meer dan 10.000 shirts verkocht met de naam en het rugnummer van de speler. Te koop aan 150 euro per stuk, gaan fans gaan vlot mee in dit verhaal en dat kan tellen. Volgens PSG is de waarde van de club met een half miljard gestegen. Toch kan je de vraag stellen van waar de transfer van Neymar zo plots uit de lucht kwam vallen. Van de T-shirtverkoop alleen zal PSG het niet redden. De overeenkomst was niet volledig droog of het noopte een zegsman van de Franse Overheid er toe te verklaren dat de transfer van Neymar niet meer is dan een doorzichtig maneuver van Qatar om het buitenlandse beleid te beïnvloeden. Ook dat spreekt boekdelen.

Qatar, eigenaar van PSG, wordt al decennia in verband gebracht met het financieren van terrorisme en werd in juni onder embargo geplaatst door zijn buurlanden. Maar het kleine land is machtig. Europa, en meer bepaald de Europese Unie, staat nog steeds toe dat het land aanzienlijke participaties neemt in strategische sectoren. Zo bezit het land aandelen in Volkswagen AG (17%), Sainsbury (22%), Tiffany’s (13%), Shell (2%) en 20% via Glencore in de Russische olieproducent Rosneft. Je kan je dan ook afvragen hoe het kan dat een staatssponsor van terroristische organisaties, zoals ISIS, die actief tegen ons gedachtengoed ten strijde trekken, ook een strategisch aandeel in de Europese economie kan bezitten en mee onze politiek vormgeeft.

Zo gaat het ook, om het niet over Syrië te hebben, met Venezuela. De grondwetgevende vergadering heeft nog maar het werk opgenomen wanneer het duidelijk wordt dat het jaren kan duren vooraleer er resultaat is, waarmee Venezuelade facto geen democratie meer is. De Verenigde Staten brachten al twee jaar geleden de link tussen de drugkartels en het Venezolaanse leger aan het licht en spraken systematisch sancties uit tegen sleutelfiguren en bedrijven uit het land. Vorige week werden de bezittingen van vooraanstaande figuren van het regime bevroren. En Trump zou Trump niet zijn als hij niet zou dreigen met meer.

De Europese Unie ging ook vorige week niet verder dan een verklaring waarin het de recente ontwikkelingen afkeurt. Sancties komen er niet.

Het Amerikaanse journaal voelde deze week dan weer oud en aanstangjagend aan. De slapende, duistere krachten van de Burgeroorlog worden opnieuw gevoed. Vraag is alleen, wie financiert deze organisaties? Wanneer in 1964 Lynden B. Johnson de Civil Rights Act ondertekende, zou hij tegen één van zijn medewerkers gezegd hebben “We have lost the South [to the GOP] for a generation.” De emancipatie van de zwarte gemeenschap in de Verenigde Staten zou het einde van de “Southern Democrat” met zich meebrengen. Racisme is in de States nooit veraf en Republikeinen surfen graag mee op de golven die de desegregatie in het zuiden sinds 1964 genereert. Segregatie is er officieel niet meer, toch zou het Republikeinse beleid de positie van de zwarten in de States niet verbeteren. Integendeel.

Trump is nauw verbonden met nationalistisch rechts in de States en meer bepaald met organisaties rond de (vroegere) Ku Kux Klan. Ook Putin is dat. Drie maanden geleden bevroor Trump fondsen voor organisaties die extreme groeperingen in de States in kaart brengen en bestrijden. Voor de GOP is de cirkel nu compleet; hun conservatieve vleugel werd overgenomen door wat we nu kennen als het alt-right. De linkervleugel maakt amper nog kans tijdens de voorverkiezingen. De ambiguïteit die ze na de Civil Rights Act in hun partij toelieten borrelt nu op. Trump zegt wat een groot deel van de Amerikanen denkt.

Het is vrijdagmorgen wanneer een vriend me vraagt om Al Jazeera op te zetten. De nieuwszender uit Qatar geeft ook live coverage van de aanslagen in Barcelona. De Spaanse publieke omroep had het over het voorbeeldig gedrag van alle burgers. Al Jazeera stond 10 minuten stil hoe toeristen lijden onder de maatregelen van de Catalaanse politie. Meer dan sensatie voel ik ook een zeker leedvermaak van de journalist. Terwijl ik dit neerschrijf en naar het Spaanse nieuws kijk, kan ik alleen maar vaststellen: Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

De week van Bert: dagdromen is normaal

Na uren voor het scherm, staar ik moe voorbij de texteditor. Ik kijk recht op de kruidtuin waar wat wandelaars snellen door het park zonder om zich heen te kijken. Een dagdroom. Even weg uit het saaie bestaan van vergaderingen, mails en deadlines. Wetenschappers hebben na jaren dan toch bevestigd wat ze als kind als lang wisten: dagdromen is normaal, het is zelfs gezond voor ons brein.

Ik blijf in de verte staren en zie het lege asfalt die de Rogiertunnel met de Kruidtuintunnel verbindt. Zelfs mijn dagdromend brein merkt dat iets niet klopt. Het Rogierplein ligt nu al enkele weken open terwijl vooruitgang schaars blijft. De rust van het plein staat in schril contrast met de chaos in de straten rondom het plein. Tegen de late middag wordt het dan toch officieel, de Rogiertunnel is gesloten door vallende brokstukken. Dagdromen in Brussel kan gevaarlijk zijn, zeker wanneer je je in de Brusselse tunnels begeeft.

Geen schade, noch gewonden, dat ligt vooral aan het feit dat Brusselse bestuurders al wat geoefend zijn; het is niet de eerste keer dat de Rogiertunnel dicht gaat, laat staan dat vallende brokstukken een uitzondering aan het Brusselse firmament zouden zijn. Een goede twee weken terug ging de Rogiertunnel dicht door overstromingen, in februari van dit jaar was er een probleem met de ventilatie en in januari was de tunnel gesloten door een brand in een technische ruimte. In 2016 was er de soap rond de Stefaniatunnel, die onverhoopt dicht moest. Nazicht in Brussel, als dat er al is, kan best zonder plannen, want de documenten dienden ondertussen als voer voor de muizen. In 2015 was er zelfs sprake om de Leopold-II tunnel te sluiten nadat de hemel letterlijk naar beneden kwam.

Ik ontsnap tussen twee regenbuien door aan de dagelijkse sleur. Aan de Primark in Brussel staan al lang geen rijen meer tot buiten, zoals bij de opening eind 2014, al blijft de winkel zoemen met jonge tieners en fashionistas. De winkelketen biedt de laatste trends aan zeer lage prijzen. Het aanbod in de winkel wisselt steeds en dat werkt een grote omzet in de hand. En dat moet wel, want de Nieuwstraat behoort tot de duurste winkellocaties in België. Net voor ik de Hema voorbijwandel, struikel ik over de losliggende tegels terwijl de modder sporen nalaat op mijn schoenen en broek. De in 2015 aangekondigde heraanleg van de Nieuwstraat is er nog steeds niet, terwijl de erbarmelijke toestand van de straat al minstens 10 jaar het verschil maakt met Mechelen of de Meir in Antwerpen.

Zoals alles in het leven, is het een kwestie van prioriteiten en consistent beleid. Het is leuk extra fietspaden aan te kondigen, maar des te pijnlijker als je de huidige infrastructuur al niet kan of wil onderhouden. De Brusselse tunnels in ere herstellen zou tot één miljard euro kunnen kosten. Brussel krijgt al decennia lang federaal geld via Beliris voor Mobiliteit, maar weigert dit te gebruiken voor het onderhoud van de tunnels. In een poging de Federale en Vlaamse overheid onder druk te zetten, betreedt de Brusselse regering de piste van toltunnels.

Brussel heeft 11km tunnels, Madrid heeft er onder de M-30 alleen meer dan 43km geopend in 2007. De discussie over de kostprijs leeft nog steeds en een onderzoekscommissie werd begin dit jaar aangekondigd om pricegauging en verduistering van gelden te onderzoeken. In Madrid leeft nu wel consensus dat het tunnelcomplex een leefbaar en vooral bereikbaar Madrid ten goede komt. Wanneer Pascal Smet dan ook aangeeft de 11km aan tunnels binnen 10 jaar te willen sluiten, onderstreept dit alleen maar de strategische onder-investering in infrastructuur in het Brusselse. De autovrije zone in het centrum moet als de kers op de taart worden gezien, zeker wanneer een Brusselse chef besluit een plaats voor haar restaurant te zoeken buiten Brussel door de dalende omzet.

Restaurants zijn dan al moeilijk te bereiken in Brussel, helemaal ondergedoken werken ze in Caracas, waar chefs hun klanten bij hen thuis ontvangen. Het was Tom Waes die, met z’n programma Reizen Waes, Vlaanderen een indruk gaf van de huidige situatie in Venezuela. Toen vorige week de nieuwe grondwettelijke vergadering de werkzaamheden begon, was van democratie al lang geen sprake meer. Betogers richten hun grieven niet aan Maduro, maar aan de legerleiding zelf. En daar zit het probleem en de oplossing.

Chávez, zelf een militair, loog niet toen hij een Bolivariaanse revolutie aankondigde. Simón Bolívar zocht steeds de absolute macht, voerde oorlog “tot de dood” in een gruwelijke burgeroorlog met duizenden executies van zowel burgers als gevangenen, gaf opdracht tot het leegplunderen van steden en stichtte een dictatuur met een personencultus waar zelfs jaren later Marx aanstoot aan nam. De regio zag een groot menselijk kapitaal verdwijnen, hetzij vermoord of uitgeweken. Zo’n 200 jaar later herhaalt de geschiedenis zich. 1,5 miljoen venezolanen verlieten hun vaderland op zoek naar betere tijden. Meer dan de helft van de venezolanen leeft in armoede.

Terwijl de aanvallen op toeristen al enige tijd opduiken in de Spaanse pers, werd het vorige week wereldkundig gemaakt door de VRT. Verschillende bussen werden in Barcelona vernield en beklad, op de balearen werden hotels geviseerd en in San Sebastian dreigt Bildú, de politieke arm van ETA, met verdere acties tijdens lokale feesten. In Italië worden touristen al vaker als een overlast gezien. Verschil is echter dat de acties in Spanje oorsprong vinden in extreem linkse organisaties, met name Arran. Kale Borroka is terug, maar dan nu tegen toeristische organisaties en bedrijven. De linkse Burgemeester van Barcelona, verbonden met Podemos, reageerde amper en wou enkel overgaan tot overleg.

Brussel daarentegen is nog steeds niet volledig de aanslagen te boven gekomen. Hier jagen we, met uitzondering van de restauranthouders in de Rue des Bouchers, de toeristen nog niet weg. Integendeel.